Laktualité

Lo troi frèr
Sandrine Plante

23 mé 2024-la, in journé po rande in lomaj bann viktim lésklavaj kolonial, lo Müzé istorik de Villèle i assosié èk la Fondasyon po la mémoir lésklavaj po mète an-valèr lo skültir lartis Sandrine Plante, « Lo troi frèr ».

Instalé dann la shapél pointü, lëv-la i fé rapèle lo révolt bann zésklav Sin-Lé lané 1811.
Révolt-la, la-éspasse rantr’ lo 5 ék lo 8 novanm 1811. Sé lo sël gran révolt zésklav nou koné dann La Rényon. Bann kolon la-mate alü dür-mèm. 15 anparmi bann révolté la-té dékapité dovan lo püblik dann moi d’avriy 1812 : 2 Sin-Dni, 4 Sin-Pol, 5 Sin-Leu, 2 Sin-Pir, 2 Sin-Bénoi.

Skültir-la i fé amonte troi zésklav kondané a mor.

« Lo promié, koté gosh, lo pli vié, in robèl èk son zorèy koupé, èk la mark lo kou épila dann in gran tristès, i apuiy dessi zépol son frèr ; çat dann milié lé an-shalër, li plira pa jiskatan li mor, po li mèm, po son bann dalon, po son famiy ; lo plü jèn-jan, malgré li lé lo plü gran, lo plü kosto, lavé pa majine ça té i sar vire dann malèr… »
Sandrine Plante

Sandrine Plante la-énète lané 1974 dann Puy de Dôme. Son momon té in Loverniate, son papa in Rényoné i sorte Salazi. Son bann roshérsh dessi listoir La Rényon la-aprande aèl son prop déssandans èk zésklav, poçamèm èl la-mète son déstin dann listoir lésklavaj depi 15ém sièk jiska jordi.

« In devoir la mémoir, po sèrve listoir, pangar i oublie…
Mon kréasyon lé pa po fé plézir lo zié, sé po rakonté …
Parlféte mon kréasyon sé in langajman konmsi mi krie po tout bann zoprimé dopi ièr jiska jordi. Mon bann pèrsonaj, an vré grandër, nadéfoi plü gran ankor, i rakonte partou dessi la tèr, lésklavaj, lo bann séparasyon… so kalamité-la i roprodui konm in malédiksyon, li toushe ankor plüs 30 milion domoun.
Mi arétar-pa jamé krié, parsk’amoin, in fanm mon lépok, dann mon péi mi gaingne fé. Nout toute ansanm otour nout Momon la tèr. »
Sandrine Plante

Lire lartik Gilles Gérard La révolte des esclaves de Saint-Leu, novembre 1811

Partaje paj-la
dessi rézo sossial
   
Artourne dessi zaktualité